|
|
|
|||||||||
|
|||||||||
|
*مواظب باشيد! گوشهايتان را بگيريد، که انگار ديوار صوتی می شکند! منظورم صدای شديد ترک برداشتن شيشه عمر شوونيستها بود! و می دانيد چه موقع، خرده شيشه های آن را از کف ايران و آذربايجان جارو کرده و در زباله دان تاريخ خواهيم ريخت؟ آن، موقعی خواهد بود که چند دهه بعد، و شايد در ابتدای افق چند ساله ای که حکومت می گويد، شاهد مکاتبات ترکی کودکان آذربايجانی خواهيم بود و آن کودکان، شاگردان همين اساتيد پرورش يافته در دانشگاههای آذربايجان خواهند بود! و اين اساتيد چه کسانی هستند، خواهم گفت...
* يکی دو ماه قبل شنيده بودم؛ ولی باز هم مثل همیشه، همانند ديگر ترکها نامطمئن بودم از قول آقايان! ولی نشر خبر تاسيس زبان ترکی در دانشگاه تبريز از زبان رییس دانشگاه تبريز(منبع خبر:BBC به نقل از ايسنا) سورپرايزی بود برای همه؛ ولی مبارزه فرهنگی-اجتماعی دانشجويان و روشنفکران آذربايجانی اطمينانی از نوع ديگر پديد آورده بود که اين کار دير يا زود بايد انجام می شد و تاب مقاومت در برابر نهضت عظیم ميليونها ترک درد کشيده، در نای سران نبود! دوستان، اين سوپاپ اطمينان نيست! اگر قصد آنها نيز چنين باشد، دانشجويانی که در دانشگاه تبريز ادب ترکی ياد خواهند گرفت، دريچه اطمينان نخواهند بود. يقين بدانيد آنها فعالتر و جانفشانتر از آن دانشجويان فنی مقيم تهران و ... خواهند بود که در کنار دهها واحد درسی اجباری، يکی دو واحد ترکی از دکتر صديق ياد گرفته اند! اگر پاسخ دولت به ماها که ترکی را در دهه سوم زندگی خود ياد گرفته ايم، تاسيس کرسی و رشته زبان ترکی در دانشگاه است، مطمئن باشيد که انتظارات آنها گسترده تر و طرز عمل آنها واقع بينانه و هوشمندانه تر از ما خواهد بود.
* و از اين هم جای نگرانی نيست که در دانشگاه تبريز، استاد و تحصيلکرده به زبان ترکی وجود ندارد؛ بله، جای هيچگونه نگرانی نيست! دانشجويی که می خواهد زبان مادری خود را در دانشگاه به عنوان رشته دانشگاهی بخواند، استادی بالقوه است! و البته هنوز صديق ها و داشقين ها، را داريم که اساتيد بالفعلی بسازند. آيا استاد زبان ترکی ساختن از يک مهندس مکانيک سختتر است، يا از يک دانشجوی زبان و ادبيات ترکی؟!(باور نمی کنيد مهندس نايبی را ببينيد) و البته اين بايد باعث محکمتر شدن پيوندها با کشور های دوست و برادر و هم فرهنگ مثل آذربايجان و ترکيه شود. اگر ما استاد کم داريم، آنها مازادش را دارند! کتب تدوين شده اين رشته را يا آنها می آورند و يا از آنها مشاوره می خواهيم! مگر برای تدريس زبان ارمنی و سواحيلی و اردو کتب تدوين شده داشتيم! البته باز منکر آن هستم که نداريم. باور نمی کنيد به وبلاگ آقای بهاری سر بزنيد!
* و اين نگرانی رييس دانشگاه تبريز هم بی مورد است که برای فارغ التحصيلان رشته زبان و ادبيات ترکی دغدغه اشتغال و کار را دارند. در آذربايجان چندين هزار معلم و دبير ادبيات فارسی داريم(مثل پدر گرامی من که بازنشسته شده). چندين هزار معلم زبان ترکی را هم به آن اضافه کنيد. اين حتی باعث اشتغال نيز می شود و از شمار بیکاران کاسته می شود. اگر هر بيست کودک ترک(و يا مسن تر!) نياز به يک معلم زبان ترکی داشته باشد و ده ميليون محصل داشته باشيم، نياز به نيم ميليون معلم داريم! رییس دانشگاه گرامی! اصلا نگران نباشيد! آيا ظرفيت کل دانشگاههای دولتی ايران، به نيم ميليون می رسد؟! بهتر است رشته های غیر ضروری دانشگاه را هم تبديل به رشته زبان و ادبيات ترکی بکنيد! مهندسان بيکار(البته بيکار در آذربايجان!) را برای چه کاری می خواهيد؟! افق بیست ساله کشور ترسيم شده، و عيب است که در ابتدای سال 1400 بگويند ترکهای تحصيلکرده، هر زبانی را بلدند بجز ترکی!
* بی بی سی، نگرانیهای آقای بابک امير خسروی را نيز مطرح کرده! ولی اين آقای نگران که به گفته بی بی سی، آذربايجانی هم هست(!) می گويد:"از زمانی که روسها پس از اشغال منطقه آران در قفقاز نام آن را به آذربايجان تغيير دادند، روشنفکران آذربايجانی همواره نسبت به هر عاملی که به تهديد تماميت ارضی ايران بينجامد حساس بوده اند." به گفته وی، هنگامی که ميرزا حسن رشديه، نخستين مدارس به سبک نوين را در زمان قاجار در ايران تأسيس کرد قصد داشت که دانش آموزان در آذربايجان هم به زبان ترکی درس بخوانند و هم به زبان فارسی، اما رشد جنبشهای پان ترکيستی در قفقاز با حمايت ترکيه عثمانی باعث شد تا روشنفکران آذربايجانی به خاطر دغدغه حفظ تماميت ارضی ايران تحصيل به زبان واحد فارسی را تقويت کنند. اين آقا واقعا اگر ترک باشد و اين حرفها را بزند، من را به ياد همان شعر فارسی می اندازد:"من از بيگانگان هرگز ننالم ؛ که با من هرچه کرد آقای امير خسروی کرد"! واقعا معلوم نيست چرا پدران و مادران ما شهر باکو را جزئی از آذربايجان می دانند، ولی اين آقا می گويد: "روسيه يا جمهوری آذربايجان" اسم "آذربايجان" را با "اران" عوض کرد! حاشيه نمی روم، ولی ظاهراً، اين آقا فقط خود و همفکران خود را روشنفکر می داند، چون تاريخ آذربايجان هيچ روشنفکری را نديده که بخاطر ترس از ترکيه و قفقاز، زبان مادری خود را فراموش کند!
* به گزارش بی بی سی، يکی از معدود کسانی که از تدريس ادبيات ترکی در دانشگاه تبريز نگران نيست، احمد امينيان از پژوهشگران مقيم بروکسل است؛ به نظر او موضوع تدريس ادبيات ترکی در دانشگاه تبريز کاملا بی ارتباط با خواسته های قومی(شما بگوييد خواسته های ملی آذربايجانيان) است و تنها جنبه علمی و پژوهشی دارد! بديهی است جناب امينيان، به قول ترکها، حلوا حلوا می گويد تا دهانش شيرين شود! پژوهشگری که مطالعاتی در مورد اقوام ايرانی انجام داده، چرا به اين حقيقت توجه نمی کند، تبريز يکی از مهمترين شهرهای ترک نشين دنياست و اين کار بايد از دهها سال پيش صورت می گرفته و نه برای تحقيق و پژوهش، بلکه برای ارج نهادن به زبان مادری تبريزيان. و اگر دستگاه آموزشی ايران به تحقيق و پژوهش در مورد زبان ترکی علاقمند بود، چرا از سالها پيش با اين امر موافقت نمی کرده است؟! آيا دليلی جز نفوذ شديد شوونيستها و پان فارسها در دستگاه آموزشی کشور داشته است؟ شايد دليلی ديگر عنوان شود با عنوان توجه ويژه دولت خاتمی به گفتگوی تمکدنها و اينکه دولت خاتمی عرصه مناسب و مستعدی برای پرورش فرهنگهای اقوام فراهم آورده است. اين قضيه تا حدودی درست است، ولی نه در مورد زبان ترکی و فرهنگ ترکی-ايرانی! برای اينکه اگر دستگاه آموزش عالی خاتمی، چنين برنامه و تصميمی داشت، در اواخر دوره قبلی رياست جمهوريش و يا حداقل در اوايل دوره فعليش، بجای ارسال چند ميليون جلد کتاب فارسی اول ابتدايی به تاجيکستان و افغانستان، دست به اين کار می زد و اتفاق کنونی فقط و فقط بخاطر اصرار و پافشاری دانشجويان، فعالان و روشنفکران آذربايجانی و غير آذربايجانی می باشد. باز هم نگارنده تاکيد بر اين دارد، دليل مهم نيست؛ آنچه مهم است ترکهای ايران زبان مادری خود را پاس خواهند داشت.
* در پاراگراف آخر بی بی سی، يک نکته مثبت وجود دارد و ديگر نگرانی احساس نمی شود! و آن اين است که اين فقط ترکهای ايران نيستند، که خواهان تدريس زبان مادريشان در دانشگاه هستند بلکه همه اقوام ايرانی خواستار تدريس زبان و ادبياتشان در سطح دانشگاهی هستند و اين تاسيس زبان و ادبيات ترکی در دانشگاه تبريز است که راه را برای زبانهای اقوام ديگر باز خواهد کرد. و اين جای بسی خوشحالی و افتخار است که نتيجه نهضت فرهنگی آذربايجانيان، تنها برای زنده نگهداشتن زبان و فرهنگ خودشان نبوده، بلکه بر ايرانيان ديگر نيز تاثیر مثبت و سازنده داشته و خواهد داشت. من اين پيروزی مقطعی را به کل ايرانيان، "اؤزلليکده تورکلره"، تبريک می گويم. به اميد ايرانی بهتر و آبادتر. ياشاسين آنا يوردوموز، آناديليميز و اولوسوموز
ج. کسائی؛ 15 ارديبهشت 1383، 4 می 2004 E-Mail:Celalkivi@publicist.com عين خبر از سايت bbc: http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2004/05/040501_mf_turkish.shtml
تأسيس بخش زبان و ادبيات ترکی برای نخستين بار در دانشگاه تبريز گزارش مهرداد فرهمند
خبرگزاری دانشجويان ايران به نقل از محمدرضا پورمحمدی رئيس دانشگاه تبريز از تأسيس رشته زبان و ادبيات ترکی آذربايجانی در اين دانشگاه خبر داده و اعلام کرده که قرار است از سال تحصيلی آينده برای تحصيل در اين رشته پذيرفته شود. اين نخستين بار است که در ايران برای تدريس زبان و ادبيات ترکی آذربايجانی به شيوه ای آکادميک تصميم گرفته می شود. زبان ترکی آذربايجانی همچنين پس از زبان ارمنی، دومين زبان قومی در ايران است که در دانشگاه تدريس می شود. اما رشته زبان و ادبيات ترکی آذربايجانی در حالی در دانشگاه تبريز تأسيس می شود که در اين دانشگاه تعداد کافی تحصيلکرده ادبيات ترکی که قادر به تدريس آن در سطح دانشگاه باشند وجود ندارد. به گفته مسئولان دانشگاه تبريز، هيأت علمی لازم برای تدريس زبان و ادبيات ترکی از ميان آن دسته از استادان موجود ادبيات فارسی اين دانشگاه انتخاب می شود که با ادبيات ترکی هم آشنايی دارند. بدين ترتيب، استادان اين رشته لزوماً متخصص ادبيات ترکی نخواهند بود. همچنين رئيس دانشگاه تبريز در گفت و گو با خبرگزاری دانشجويان ايران گفته است که کتب درسی تدوين شده ای برای اين رشته در ايران وجود ندارد. ترک زبانان بزرگترين اقليت غيرفارسی زبان را در ايران تشکيل می دهند و بسياری از بزرگان ادب ترکی از ايران برخواسته اند. رئيس دانشگاه تبريز در پاسخ به اينکه چرا با چنين زمينه و پيشينه ای تاکنون زبان و ادبيات ترکی در سطح دانشگاهی در ايران سابقه نداشته، عواملی همچون نبود سازوکار مناسب برای اشتغال فارغ التحصيلان رشته زبان ترکی را مطرح کرده است اما پاره ای از آگاهان دلائل ديگری برای اين موضوع مطرح می کنند. بابک اميرخسروی پژوهشگر تاريخ معاصر ايران که خود آذربايجانی و از پژوهشگران در زمينه آذربايجان است مصلحت انديشيهای سياسی را عامل اصلی عدم تدريس زبان ترکی در ايران می داند و می گويد از زمانی که روسها پس از اشغال منطقه آران در قفقاز نام آن را به آذربايجان تغيير، روشنفکران آذربايجانی همواره نسبت به هر عاملی که به تهديد تماميت ارضی ايران بينجامد حساس بوده اند. به گفته وی، هنگامی که ميرزا حسن رشديه، نخستين مدارس به سبک نوين را در زمان قاجار در ايران تأسيس کرد قصد داشت که دانش آموزان در آذربايجان هم به زبان ترکی درس بخوانند و هم به زبان فارسی، اما رشد جنبشهای پان ترکيستی در قفقاز با حمايت ترکيه عثمانی باعث شد تا روشنفکران آذربايجانی به خاطر دغدغه حفظ تماميت ارضی ايران تحصيل به زبان واحد فارسی را تقويت کنند. اين سياست را دولتهای حاکم بر ايران نيز همواره دنبال کرده اند. گرايشهای قومی گرايانه در آذربايجان ايران بويژه در سالهای اخير و پس از استقلال جمهوری آذربايجان از شوروی رشد چشمگيری داشته و تدريس زبان ترکی يکی از خواسته های اصلی فعالان قومی گرا در آذربايجان ايران بوده است. اين موضوع اين احتمال را مطرح کرده است که تأسيس رشته زبان و ادبيات ترکی آذربايجانی در دانشگاه تبريز نوعی عقب نشينی حکومت ايران در برابر خواسته های قومی گرايانه باشد. اما احمد امينيان، از پژوهشگران دانشگاه آزاد بروکسل در بلژيک که مطالعاتی در زمينه زبانهای قومی در ايران دارد موضوع تدريس يک زبان و ادبيات مربوط به آن در دانشگاه را کاملاً با مسائل قومی بی ارتباط می داند و تأسيس رشته زبان و ادبيات ترکی در دانشگاه تبريز را حرکتی صرفاً علمی و بی ارتباط با خواسته های قومی ارزيابی می کند. به عقيده آقای امينيان، منطق تأسيس چنين رشته دانشگاهی در دانشگاه تبريز تنها با اهداف پژوهشی قابل تطبيق است. ترک زبانان تنها قوميت در ايران نيستند که به تحصيل زبان و ادبيات خود در سطح دانشگاهی علاقمندند و تأسيس رشته زبان و ادبيات ترکی در کشوری همچون ايران که زبانها و قوميتهای فراوانی در خود جای داده است بی ترديد راه را برای پاسخ دادن به خواسته های ديگر اقوام ايرانی برای تأسيس رشته های دانشگاهی به زبان خود باز خواهد کرد. |
|||||||||
|
گجيل سايتي
ركلاملاري وئريلن
سايتلارين محتواسيندان سوروملو دئييل. |
|||||||||
|
E-mail
: webmaster@gajil.20m.com |